ขอนแก่น ดินแดนแห่งศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านของแผ่นดินที่ราบสูงของประเทศไทย มีสถานที่ ท่องเที่ยวทาง ประวัติศาสตร์โบราณคดี และแหล่งความงามตามธรรมชาติมากมาย ที่มีชื่อเสียงไปทั่ว ทั้ง ภายในและภายนอกประเทศ นอกจากนี้ณ ดินแดนแห่งนี้ยังเป็นที่ตั้ง เขื่อนอุบลรัตน์ เขื่อนพลังน้ํา แห่งแรก ของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ในภาคตะวันออกเฉียงเหนืออีกด้วย
ลักษณะเขื่อนและโรงไฟฟ้า
เขื่อนอุบลรัตน์เดิมชื่อ เขื่อนพองหนีบ สร้างปิดกั้นแม่น้ําพองที่อําเภออุบลรัตน์จังหวัดขอนแก่น เป็นเขื่อน ไฟฟ้าพลังน้ําแห่งแรกที่ กฟผ. ได้สร้างขึ้นในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และเป็นแห่งที่สอง ของประเทศไทยต่อมาจากเขื่อนภูมิพล
ตัวเขื่อนเป็นหินถมแกนดินเหนียว มีความยาว ๘๘๕ เมตร สูง ๓๒ เมตร ระดับสันเขื่อนอยู่ที่ +๑๘๕ เมตร (รทก.-ระดับน้ําทะเลปานกลาง) สันเขื่อนกว้าง ๖ เมตร ฐานเขื่อนกว้าง ๑๒๐ เมตร อางเก็บน้ํามีความจุ ๒,๒๖๓ ล้านลูกบาศก์เมตรอาคารโรงไฟฟ้า ตั้งอยู่ทางด้านซ้ายมือตัวเขื่อน ติดตั้งเครื่องกําเนิดไฟฟ้าขนาดกําลังผลิต ๘,๔๐๐ กิโลวัตต์จํานวน ๓ เครื่อง รวมกําลังผลิตทั้งสิ้น ๒๕,๒๐๐ กิโลวัตต์เขื่อนอุบลรัตน์เริ่มก่อสร้าง เมื่อปี๒๕๐๗ แล้วเสร็จในปี๒๕๐๙ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราช ดําเนินพร้อมด้วย สมเด็จ พระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าอุบลรัตน์ราชกัญญาฯ ไปทรงประกอบพิธี เปิดเขื่อนเมื่อวันที่ ๑๔ มีนาคม ๒๕๐๙
ต่อมา กฟผ. ได้ทําการปรับปรุงเขื่อนอุบลรัตน์เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของเขื่อนในการบรรเทา อุทกภัย ให้สูงขึ้น และเป็นการเสริมความปลอดภัยให้แก่ตัวเขื่อนโดยการเสริมสันเขื่อนจากระดับ +๑๘๕ เมตร (รทก.) เป็นที่ระดับ +๑๘๘.๑๐ เมตร (รทก.) ส่วนฐานเขื่อนด้านท้ายขยายจากเดิมซึ่งกว้าง ๑๒๐ เมตร เป็น ๑๒๕ เมตร โดยเริ่มดําเนิน การตั้งแต่ปลายปี๒๕๒๗ และปรับปรุงแล้วเสร็จเมื่อต้นปี๒๕๓๐
ประโยชน์
เขื่อนอุบลรัตน์ เป็นเขื่อนอเนกประสงค์ที่เอื้ออํานวยประโยชน์ต่อประชาชนในด้านต่างๆ ดังนี้
• ด้านผลิตไฟฟ้า
สามารถผลิตไฟฟ้าได้๕๕ ล้านกิโลวัตต์ชั่วโมง
• ด้านชลประทานและการเกษตร
น้ําที่ปล่อยผ่านการผลิตไฟฟ้าแล้วจะถูกส่งเข้าสู่ระบบ ชลประทาน ให้แก่พื้นที่เกษตรกรรมที่จังหวัดขอนแก่นและมหาสารคาม จํานวน๓๐๐,๐๐๐ ไร่ ช่วยให้ ทําการ เพาะปลูกได้ปีละ ๒ ครั้ง และ สามารถปลูกพืชในฤดูแล้งได้ด้วย
• ด้านการประมง
อ่างเก็บน้ําเขื่อนอุบลรัตน์ เป็นแหล่งประมงขนาดใหญ่ที่สําคัญแห่งหนึ่ง ของ ประเทศ ทํารายได้ปีหนึ่งๆ ให้แก่ประชาชนในภูมิภาคนี้เป็นจํานวนมากช่วยยกระดับมาตรฐาน การ ครองชีพของประชาชนให้สูงขึ้น
• ด้านการบรรเทาอุทกภัย
ภายหลังการก่อสร้างเขื่อนอุบลรัตน์สามารถบรรเทาภาวะน้ําท่วมที่ เกิดขึ้น อย่าง กะทันหันในฤดูฝน บริเวณแนวฝั่ง ลําน้ําพองถึงแม่น้ําชีให้ลดน้อยลง
• ด้านคมนาคม
อ่างเก็บน้ําของเขื่อนใช้เป็นเส้นทางคมนาคมทางน้ําที่สําคัญประชาชนใช้เป็น เส้นทางสัญจร ไปมาหาสู่กันอย่างสะดวกและรวดเร็ว ทั้งยังเ็นสถานที่ท่องเที่ยวและพักผ่อนหย่อนใจ ของประชาชนทั่วไป
สถานที่ท่องเที่ยว
ก่อนเดินทางเข้าเขื่อนอุบลรัตน์ท่านสามารถแวะชมสถานที่ท่องเที่ยวตามรายทาง ที่น่าสนใจ ซึ่งมีทั้งสถานที่ สําคัญทางประวัติศาสตร์ โบราณคดีและแหล่งท่องเที่ยวตามธรรมชาติหลายแห่ง อาทิพระธาตุขามแก่น วัดพระบาท ภูพานคํา พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติขอนแก่น บึงแก่นนครอุทยานแห่งชาติ ภูเก้า-ภูพานคํา และอําเภอชนบท ซึ่งมีการ ทอผ้าไหมพื้นเมือง “ซิ่นมัดหมี่” ที่มีชื่อเสียงมาก เป้นต้น
สรุป
เขื่อนอุบลรัตน์เปรียบประดุจประทีปดวงแรกที่นําความสว่างไสวมาสู่ภูมิภาคแผ่นดินที่ราบสูงนี้ ให้เจริญก้าวหน้า ทัดเทียมกับภาคอื่นๆ ของประเทศ ซึ่งนําไปสู่ความสําเร็จในการพัฒนาบ้านเมือง ให้เจริญ รุดหน้ายิ่งขึ้น การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย จึงมีความภาคภูมิใจที่ได้เป็นส่วนหนึ่งของ ความสําเร็จนี้ และขอต้อนรับผู้มาเยี่ยมเยือน เขื่อนอุบลรัตน์ทุกท่านด้วยความยินดียิ่ง